Değerlendirme Merkezi Uygulamalarıyla İlgili Sık Sorulan Sorular

Bugüne kadar Bankacılık’tan İlaç’a, Telekom’dan Üretim’e dek neredeyse tüm sektörlerden ve hemen hemen her departmandan, çeşitli ülkelerden adayları Assessment Center’a hazırladım. Kimi terfi etmek için, kimiyse işe alım sürecinin bir aşaması olduğu için değerlendirme merkezi uygulamalarına katılmak zorundaydı. Sürece hazırlanmasına kişiye özel prova yaparak katkı sağladığım adayların %99’unun süreci olumlu tamamlandı. Çünkü değerlendirme merkezinde yapılan iş simülasyonları, gündelik iş hayatının simüle edilmesidir. Bu nedenle aslında zor değildir. Ancak bu “simüle edilmiş”lik dolayısıyla yaşanan yapaylık, adayın “nasıl geçecek” stresi ve neyle karşılaşacağını bilmemesinden doğan gerginlik, kişilerin günlük hayatta gözü kapalı bile yapabildiği işleri assessment günü yapamamasına sebep olabiliyor. Örneğin aday, günlük hayatında birbirinden dolu ajandaların üstesinden gelip 8 saati en verimli şekilde kullanabiliyorken, değerlendiricinin karşısına oturduğunda önceliklendirme konusunda bir acemi gibi çuvallayabiliyor. Bazen bu nedenle şirketlerin çok iyi adayları kaybettiğini ne yazık ki gözlemledim. Aynı şekilde adaylar da tam kendilerine uygun işleri, tam da yüzüp yüzüp kuyruğuna gelmişken bu nedenle kaçırabiliyorlar.

Hayatımız ilkokulla birlikte sınavlarla geçmeye başlıyor ve nasıl ki her sınav için ayrı ders çalışma metotları, her sınav için ayrı kurslar ve öğrenme yaklaşımları sunuluyorsa ben değerlendirme merkezleri için de adayları hazırlayan kişi ve kurumların artması gerektiğine inanıyorum. Zira maalesef ki, değerlendirme merkezleri adaylar için şöyle bir adaletsizlik anlamına geliyor: Eğer adaylardan biri hayatında ilk kez değerlendirme merkezi uygulamasına katılacaksa fakat diğer adaylar daha önce katılmışlarsa, ilk kez katılacak olan kişi, yaşadığı belirsizlik korkusunun üstesinden gelemezse şansı ciddi anlamda düşer. Aynı şekilde daha önce katılmış olan adaylardan biri 4 kez diğeri sadece 1 kez katılmışsa, daha çok katılan kişi için bu durum bir o kadar normalleştirmiş olacaktır, ki gerginlik seviyesi de bir o kadar azalacaktır. Bu yüzden gerçek assessment center öncesinde prova yapmak, neyi nasıl yaptığını görmek, güçlü yönlerini geliştirmesi gereken taraflarını öğrenmek, değerlendiricinin nelere dikkat ettiğini, nelere göre puan verdiğini bilmek anlamına geliyor.

Bunların yanısıra, daha önce değerlendirme merkezi uygulamalarından olumsuz sonuç almış kişilerin stresinin de çok daha fazla olabileceğini defalarca gözlemledim. Onlarla yaptığımız birebir çalışmalarda da sık sık “Şimdi bana neden eksi verdiklerini anlıyorum” dediklerine şahit oluyorum. Geçmiş geçmişte kalır, bir öncekinde kişi doğrusunu bilmediği için hatalar yapmış olabilir. Öğrendikten sonra çoğu kişi artık doğrusunu uygulamaya başlıyor. Mesele şu ki, kurumlar çalışanlarına doğrusunu-yanlışını anlatmadan doğru uygulamalar görmeyi bekliyor.

Bugüne kadar değerlendirme merkezleriyle ilgili binlerce soru almışımdır. Bu soruları genelleyerek ve mümkün olduğunca toparlayarak yanıtlamaya çalışacağım. İlerleyen zamanlarda bu sayfayı güncelleyerek soruları zenginleştirmeyi de düşünüyorum.

Assessment Center nedir?

İnsan Kaynakları tarafından bazen “AC hk” konulu maillerle davet edilebileceğiniz, iş yaşamında pozisyonunuzun gerektirdiği yetkinliklerin ölçülmesi için hazırlanmış sistematik puanlama sistemine sahip iş simülasyonlarıdır. Bu simülasyonlar bazen rol oyunlarıyla, bazense anlık çözülmesi gereken vakalarla verilebilir.

Beni kim değerlendirecek?

İdealde olması gereken, bu alanda uzmanlaşmış değerlendirici kurumların yetkililerinin değerlendirmesidir ancak bu firmaların çok yüksek bütçelerle çalışmaları dolayısıyla çoğu firma bunu kendi içinde yapar. Bu durumda, İnsan Kaynakları departmanından yine idealde değerlendiricilik eğitimi almış olan kişilerin yapması gerekir.

Neye göre değerlendirileceğim?

Öncelikle başvurduğunuz pozisyonun gerektirdiği yetkinlikler belirlenir ve bu yetkinliklerin en kısa zamanda en etkin biçimde ölçüleceği vakalarla değerlendirilirsiniz. Ek olarak her simülasyonun bir de iletişiminizi ölçen boyutu vardır. Örneğin, bekleyen işler simülasyonunda planlama yetkinliğiniz ölçülürken, kendinizi ifade edişiniz de gözlemlenerek iletişim boyutunda da puanlanırsınız.

Nasıl giyinmeliyim?

Eğer terfi için girecekseniz ve kendi ofisinizde, kendi İK’cılarınız tarafından değerlendirilecekseniz normalde işe gittiğiniz kıyafetle gidebilirsiniz ancak eğer iş başvurusuysa veya değerlendirici kurumun lokasyonuna gidiyorsanız daha şık ve profesyonel görünmenizi öneririm. Bazen kurumun kurumsal renklerinin kıyafetinizde bir detay olarak bulunmasına da dikkat edilebiliyor. Örneğin, Ziraat Bankası’na yaptığınız iş başvurusu için giriyorsanız ceketinizin yakasında kırmızı bir broş veya mendil, doğru seçim olabilir.

Yanımda ne götürmeliyim?

Size gereken tüm ekipman orada size sağlanacaktır. Ancak uzun süre aç kaldığınızda şeker sorunu yaşıyorsanız yanınızda atıştırmalık bir şeyler götürmenizi önerebilirim.

Nereden kaynak bulabilirim?

Kendi kendinize hazırlanmak için Türkçe kaynak arayacak olursanız, bildiğim kadarıyla şu anda herkese açık bir şekilde internet üzerinden ulaşabileceğiniz bir kaynak bulunmuyor.  Telifli dokümanlar olduğu için paylaşılmaz. Ancak İngilizce doküman üzerinden çalışabilecek seviyedeyseniz, 30-40 Dolara ulaşabileceğiniz doküman setleri bulabilirsiniz. Bu tür dokümanların vakalar özelinde yardımcı olsa da, karşınızda rol yapan bir değerlendirici olmadığı sürece rol oyunlarında işe yaramayacağı notunu da düşeyim. Bu konuda yazmış olduğum “Değerlendirme Merkezi ve Mülakatlarda %100 Başarı” kitabını edinebilirseniz faydası olacaktır.

Nasıl hazırlanmalıyım?

Çevrenizde güvendiğiniz arkadaşlarınız varsa ve daha önce başarıyla tamamladığı değerlendirme merkezleri olmuşsa onlardan öneri alabilirsiniz. (Güvenmekten kastım şu: Bazen çok hırslı iş arkadaşlarının bilinçli bir şekilde yanlış yönlendirmeye çalışabildiğine şahit oldum.)  Kesin sonuç alacağınız hazırlanma modeli elbette bir profesyonelle çalışarak prova etmek olacaktır.

Ya yanlış cevap verirsem?

Benim adaylarıma önerdiğim en önemli noktalardan biri de, hata yapıldığının fark edildiği an durumu düzeltmek için aksiyon alınması yönünde. Çünkü değerlendirici, sizin öz farkındalığınızı da hesaba katarak puanlama yapacaktır. İş işten geçti, laf ağızdan bir kez çıkar diye düşünmeyin. Ancak hızlı olmalısınız.

Ben tiyatrocu değilim ki, rol oyununu nasıl oynayacağım?

Size verilen tüm detayları dikkatlice okuyun ve üzerinize o rolü giymeye çalışın. Bugüne kadar yaptığım değerlendirme merkezlerinde gördüm ki, aday kendini ne kadar role sokabilirse görüşmeyi o kadar başarılı tamamlıyor. Yapmanız gereken anda kalmayı başararak role ve konuya odaklanmak. Muhteşem bir oyunculuk beklenmiyor elbette ve rol oyunu esnasında “yapmacık” hissetmeniz normal çünkü samimiyetsiz olduğunu %100 kabul ettiğimiz bir ortam simülasyonu yaratıyoruz.

Eğer siz de bu konuda destek almak isterseniz, değerlendirme merkezi provasının detaylarını inceleyerek randevunuzu buradan oluşturabilirsiniz.

• Bu konuya özel yazdığım ve 2020’de yayınlanan Değerlendirme Merkezi ve Mülakatlarda %100 Başarı kitabıma buradan ulaşabilirsiniz.